Anne sütü ile beslenmenin devamı için, emzirme sorunu olan her anne ve bebeğe acil yardım gereklidir. Emzirme sorunu olan annelerin öncelikle özgüvene gereksinimleri vardır. Bu amaçla emzirme konusundaki ısrarları övülmelidir.

 

BEBEKTE AŞIRI AĞLAMA

 

·         Bebeğin aşırı huzursuz olması, ağlaması sıklıkla anne sütünün yetmediği biçiminde yorumlanarak, ek besinlerin erken başlanmasına neden olmaktadır. 

·         Oysa sağlıklı bebekler ilk üç ayda, gaz sancısı ya da infantil kolik nedeniyle ağlayabilirler. Her üç bebekten birinde görülen bu durum, düşük doğum tartılı,  anne sütü almayan bebeklerde daha sık görülür, genellikle 3. aydan sonra kendiliğinden düzelir. İnfantil kolik için etkili ilaç yoktur. Kucakta taşımanın,  aşırı uyarıdan kaçınmanın, sık banyonun, karna sıcak havlu uygulamasının ağlama süresini azalttığı bildirilmektedir. Bu türden sorunlar yaşayan anne ve babaların, bebeklerinin iyi geliştiği, bu durumun geçici olduğu konusunda desteklenmeye ve bilgilendirilmeye gereksinimleri vardır. 

·         Doğumdan sonra bunalım yaşayan anneler, bebeklerin ağlamasından daha fazla rahatsız olabilirler. Bu nedenle aşırı huzursuz olduğu belirtilen bebeklerin anneleri, depresyon yönünden değerlendirilmelidir.

·         Bebeklerin aşırı sıcağa, dar giysilere, aile içi gerginliklere ve kalabalığa tepki gösterdikleri bilinmektedir. Eldiven giydirilen bebekler, parmaklarını emmeleri engellendiği için huzursuz olabilirler.

·         Yine emziren annelerin çay,  kahve, kola gibi kafein içeren içecekleri aşırı tüketmeleri bebeklerde huzursuzluğa yol açabilir.

·         Bebekler büyümenin hızlandığı dönemlerde daha fazla emmek isterler.  Doğumdan sonra 3., 6. ve 8. haftalarda gözlenen bu durumda, anne bebeğini  sık emzirirse süt yapımı 72. saat sonunda bebeğin gereksinimi olan miktara  ulaşır ve bebeğin beslenme ritmi eski düzenine kavuşur. Bu sırada sık emzirme yanında, annenin bol sıvı alması ve dinlenmesi de sağlanmalıdır.

 

 

ANNE SÜTÜNÜN AZALMA NEDENİ VE YETERLİ TARTI ALAMAYAN BEBEĞE YAKLAŞIM ŞEKİLDE ÖZETLENMİŞTİR.

 

En sık görülen neden emzirme tekniğindeki hatadır. Günde 6’dan fazla sigara içen, östrojen ve antidiüretik kullanan kadınların süt yapımlarında azalma olabilir. Tüm bu olaylarda süt yapımı doğru yaklaşım,  destek ve izlem ile arttırılabilir. Memedeki süt üreten bezlerin hipoplazisine bağlı süt yapımı yetersizliği çok nadir bir durumdur.

 

 

MEME BAŞI ÇATLAĞI

 

Bebek, memenin areolasını tam kavrayamadan yalnızca meme başından emmeye çalışırsa meme başı zedelenir ve ağnlı meme başı ortaya çıkar. Bu durum düzeltilmezse, meme başı çatlağı gelişir. Bebeğin memeyi yanlış teknik ile emmesi en sık bebeğin doğumdan hemen sonra emzirilmediği ya da doğumdan sonraki ilk 4 haftada bebeğe yalancı meme, biberon verildiği durumlarda gelişir. Meme başının temizlik maddeleri ile silinmesi, meme
başına krem sürülmesi sonucu gelişen dermatite ya da bebeğin ağzımdan bulaşan kandidaya bağlı olarak da meme başı çatlağı ortaya çıkabilir.  Frenulumu kısa olduğu için dilini ileri uzatamayan bebekler, emerken yalnızca meme başını tuttukları için meme başı çatlağına neden olabilirler.  Meme başı çatlağı meme başının çeşitli yerlerinde görülebilir.

Meme başı çatlağmın tedavisinde aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir:

· Emzirme tekniği düzeltilmeli.

· Emzirmeler kısa süreli, ancak sık aralarla olmalı.

· Farklı pozisyonlarda emzirilmeli.

· Bebek çok acıkmadan emzirilmeli.

· Bebeğe biberon ya da yalancı meme verilmemeli, ek besin verilecekse
biberon yerine fincan kullanılmalı.

· Az agrıyan memeden başlayarak emzirme sürdürülmeli.

· Aşırı agrı nedeni ile emzirme sağlanamıyorsa, süt yapımının devamı için  memeler sağılarak boşaltılalı,

· Asetaminofen gibi ağrı kesiciler kullanılmalı.

· Meme başı kuru tutulmalı.

· Sutyenin pamuklu kumaştan olmasına dikkat edilmeli.

· Her emzirmeden sonra az miktarda süt sıkılarak meme başına sürülmeli.

 

GÖĞÜSLERDE SÜT BİRİKMESİ

 

Doğumdan sonra emzirmeye geç başlanması, bebeğin memeyi iyi boşaltamaması, öğün aralarının uzun olması ya da öğün atlanması gibi durumlarda göğüslerde süt birikir. Bu durum, süt salgısının arttığı ilk günlerde sık görülür. Göğüsler aşırı gergin ve ağrılıdır. Mastitten farklı
olarak kızarıklık yoktur. Nadiren hafif ateş olabilir. Genellikle meme uçlarından süt damlar.

 

Göğüslerde süt birikmesi durumlarında aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir:

 

·     Emzirme tekniği kontrol edilmeli ve bebeğin doğru teknik ile sık emzirilmesi sağlanmalı.

·     Bebek emmekte zorlanıyorsa, anne sütü sağılarak memeler bir miktar boşaltılmalı.

·     Emzirmeden önce ağrılı göğüsün üzerine sıcak, emzirdikten sonra soğuk kompres uygulanmalı.

·     Annenin dinlenmesi sağlanmalı.

 

SÜT KANALLARINDA TIKANIKLIK

 

Tıkanmış kanal, göğüste şişlik olarak ele gelir. Bazen kırmızı ve ağrılı olabilir. Bu durum süt kanallarının tam boşalamaması, annenin sütün dolaşımını engelleyen dar sutyen giymesi ya da çok gevşek sutyen giyerek memenin kendi ağırlığıyla kanallara baskı yapması ve süt akımını engelleyecek biçimde yüzükoyun uyuması sonucu gelişebilir. Kanal tıkanıklığı bebeğe ek besin başlanması, hatalı emzirme tekniği sonucu da olabilir.

 

Bu durumda aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir:

·     Emzirmeye şişliğin olduğu taraftan başlanmalı.

·     Emzirme sırasında koltukaltından meme başına doğru masaj yapılmalı.

·     Her emzirme sonunda göğüsler iyice boşaltılmalı,

·     Emzirme farklı pozisyonlarda yapılmalı.

·     Meme başında kuruyan süt pıhtıları ıslak bir bezle alınmalı.

·     Şişliğin olduğu bölgeye sıcak kompresler uygulanmalı.

·     Annenin dinlenmesi sağlanmalı.

 

 MASTİT

 

Emziren kadında, meme başı çatlağı sonrası, tedavi edilmemiş süt kanalı tıkanıklığı ya da göğüslerde süt birikmesi sonucu mastit gelişebilir. Stres ve yorgunluk mastit gelişimine katkıda bulunur. Göğüsler şiş, kızarık ve ağrılıdır. Annede halsizlik, üşüme, titreme ve ateş görülebilir. Mastit tek taraflı ya da iki taraflı olabilir.Tekrarlayan mastit olgularında, kanal tıkanıklığına yol açan tümör vb. durumlar düşünülmelidir

 

Mastitin tedavisinde aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir:

·         Emzirmeye ara verilmemeli.

·         Sık emzirilmeli ve mastitli meme önce emzirilmeli.

·         Doğru emzirme tekniği uygulandığından emin olunmalı.

·         Nemli sıcak kompres uygulanmalı.

·         Anneye 24 saat kesin istirahat verilmeli, çalışıyorsa 7 günlük rapor  verilmeli.

·         Hafif analjezik kullanılmalı.

·         Sıvı alımı arttırılmalı.

·         Bulgular şiddetli ve tedaviye karşın 24 saatin sonunda klinik bulgularda  gerileme olmuyorsa ya da meme başında çatlak varsa, antibiyotik  başlanmalıdır.

Mastite en sık yol açan bakteriyel etken stafilokoklardır. Ardından E. Coli  gelir. Her iki memenin şiş ve ağrılı olduğu durumlarda streptokok enfeksiyonu da düşünülmelidir. Mastit tedavisinde antibiyotik başlanacak ise, öncelikle stafilokoklara yönelik antibiyotikler kullanılmalıdır. Mastit sırasında bebeğin emzirilmesinde sakınca yoktur. Yapılan sınırlı
sayıda çalışmalarda, mastitli annelerin sütlerindeki mikroorganizmalar
nitelik ve nicelik olarak mastiti olmayan annelerinkinden farklı bulunmamıştır. Ayrıca anne sütündeki antienfeksiyöz maddeler, bebeğin bağırsak florasında patojen mikroorganizmaların üremesini engellemektedir. Mastit sırasında göğüslerin boşaltılması, meme apsesinin gelişmesini önlemek açısından çok önemlidir.

MEME APSESİ

Genellikle iyi tedavi edilmemiş mastite bağlı olarak gelişir. Acil tedavi edilmesi gereken, ağrılı bir durumdur., Antibiyotik tedavisine ek olarak,  uygun zamanda cerrahi drenaj yapılmalıdır. Emzirmeye her iki göğüsten devam etmenin hiçbir sakıncası olmadığı gibi, mastitin tekrarlamaması ve emzirmenin başarı ile devamı açısından da yararlıdır. Ağrı nedeni ile anne emziremiyorsa göğüsler 3 saatte bir sağılmalıdır.

EMZİRME SORUNLARI: ANNEDE HASTALIK

Birçok hasta anne bebeğini hiçbir sakıncası olmadan emzirebilir. ·         Örneğin üst solunu yolu enfeksiyonu geçiren bir anne bebeğini ellerini yıkayıp bir maske kullanarak emzirebilir. Annenin üst solunum yolu enfeksiyonu geçirirken vücudu tarafından yapılan antikorlar anne sütü ile bebeğe geçerek bebekte hastalığa karşı direnç oluşmaktadır. ·         İshal geçiren annede bebeğini emzirebilir,yine aynı şekilde ellerini iyice yıkaması önemlidir.Annenin tüberküloz olduğu durumlarda bebeğe bulaşma sütle değil genellikle yakın temasla solunum yollarından olur.Anne tüberküloz geçirmiş tedavi olmuş ve iki yıldır hasta olmadığı saptanmışsa serbestçe bebeğini emzirebilir. ·         Hepatit B yada C enfeksiyonu geçiren anneler bebeklerini emzirebilirler.Anne bu enfeksiyonları aktif olarak geçiriyor ise emzirmesi sakıncalı olabileceğinden mutlaka doktora danışmalıdır. ·         Psikoz ve ağır depresyon durumlarında anne bebeğini emzirebilir.Ancak bebeğe zarar verecek davranışlar açısından bir sosyal hizmet uzmanından danışmanlık alınıp gerekirse emzirme gözlem altında sürdürülmelidir. ·         Emziren annelerin ilaç kullanımı son derece önemlidir.Anne tarafından alınan ilaçlar anne sütüne geçtiğinden bebek için sakıncalı olacağı unutulmamalıdır.Emziren annelerin kullandıkları ilaçlar mutlaka doktor kontrolünde olmalıdır.    EMZİRME SORUNLARI: BEBEKTE HASTALIK   Her zaman hasta bebekleri beslenmesinde, anne sütünün daha önemli olduğu ve bununla beslenen bebeklerin daha çabuk iyi oldukları unutulmamalıdır. Anne mümkün olduğu kadar çok bebeğinin yanında kalarak,her an onu emzirmeye hazır olmalıdır.Bebek ememeyecek durumda ise ve bebek hastanede kalıyorsa anne sütünü evde süt sağma pompaları ile sağarak mutlaka bebeğe verilmek üzere hastaneye bırakmalıdır.Anne hastaneye gelemeyecek durumda ise mutlaka sütünü sağıp hastaneye göndermelidir   Yarı dudak yarık damaklı bebek: Küçük damak yarıkları genellikle sorun yaratmazken,büyük yarıklarda ağız içindeki negatif basınç daha az oluştuğundan emme çok zor hatta bazen mümkün değildir.Bu bebekler özel biberonlarla beslenmelidir.Anne düzenli olarak üç saatte bir sütünü sağarak,sağılan bu sütleri özel Haberman biberonla bebeğe vermelidir. Pamukçuk: Bebeğin ağzındaki enfeksiyonlar memeyi emmeyi zorlaştırır.Annenin meme enfeksiyonlarının kaynağı da genellikle bebeklerin ağızıdır.Böyle durumlarda her gün bebeğin ağızı bikarbonatlı solüsyonlarla temizlenmelidir.Düzelme olmazsa doktorunuza danışıp onun vereceği solüsyonlar kullanılmalıdır. Metabolik hastalıklar: Bazı doğuştan metabolik hastalıklarda enzim eksikliği nedeni ile sütün içindeki besin ögelerinin metabolize edilmeleri sorun olur.Örneğin galaktozemili bir bebeğin laktozsuz besin alması gerektiğinden süt ve sütten hazırlanmış mamaların verilmemesi gereklidir.Metabolik hastalığı olan bu bebeklerin özel mamalar ile beslenmesi gerektiğinden anne sütü almaları sakıncalı olabilmektedir. İshal: Anne sütü ile beslenen bebeklerde ishal çok az olsa da,ishal görüldüğü durumlarda her zamankinden daha fazla anne sütü verilmelidir